Grupa PGZ w świetle e-maili Dworczyka –  wywalamy w błoto znacznie więcej!

Dowiedzieliśmy się niedawno, że Michał Dworczyk e-mailował do Morawieckiego, iż  „Dziesiątki milionów wywalamy w błoto. Niekompetencja, nieudolność, głupota, a czasem też ciemne interesy podlewane obrzydliwym sosem bogoojczyźnianych frazesów”. Tak miał krytykować zakupy dokonywane przez MON, odnosząc się do publikacji  DGP z  września 2019r.,  gdy resortem rządził Antoni Macierewicz, a  on sam był jego podwładnym.

Minister Dworczyk informuje też premiera,  że treść  zawarta w opublikowanym w DGP artykule „ jest ciekawa i niestety prawdziwa” . W ten sposób odniósł się do publikacji DGP, ale w podobnym tonie pisał też  Marek Świerczyński  dla Polityki  w artykule  pt: „  Miliard złotych straty w PGZ. Jak załatać tę dziurę?” (vide: Polityka z dnia 22.12.2020r).  Po ujawnieniu sławetnych maili warto poczytać   publikację Polityki,  bowiem artykuł ten zawiera  więcej treści, o których wspomniał mimochodem Dworczyk.  Śródtytuły artykułu Świerczyńskiego to m.in.:  „Straty PGZ. Fiasko pewnego planu”, „Stocznie – dramat i nędza”, „Legenda tysięcy dronów”, „Park niepotrzebnego złomu” (…). Autor cytuje też ówczesnego ministra, iż  (…) „rynkowe podejście jest nie do pogodzenia z rolą  elementu systemu bezpieczeństwa państwa; bezpieczeństwo nie ma ceny” .Jeśli nie  cena, to co decyduje o zakupach? Czyżby  błogosławieństwo, w rodzaju „ idźcie i zakupujcie wszystkie drony”?!  Niestety  cała grupa, nie tylko PGZ,  o tym „patriotycznie milczy”.  Z ekonomii, ale też z historii wiemy, że każe dobro „ma swoją cenę – wymierną”. Dotyczy to także dóbr publicznych, w tym bezpieczeństwa, które podlegają  społecznej  akceptacji i kontroli szczególnej.  Prędzej czy później  „podatnik w kraju zapyta o cenę Krabów, Raków, Rosomaków, Langust czy Grotów  – i może z trudem przełknąć gorzką prawdę, że to produkty zbyt kosztowne i dlatego informacje o ich kosztach ukrywane. Dla przykładu – Norwegowie nie kupują nowoczesnych samolotów F-35, bo dla nich – kraju 6-krotnie bogatszego od Polski  – są za drogie! „Reorientacja na rynek zamiast na rząd musi nastąpić i albo ją z rozmysłem rząd zaplanuje, albo skończy ze skarbonką bez dna i parkiem nikomu niepotrzebnego złomu” –  konstatuje red. Świerczyński.

Niestety  do artykułu Polityki  władze nie przygotowały  komentarza w postaci np. gotowca dla  prezydenta albo polecenia  „wysłać coś tym łobuzom”, jak dla Wyborczej,  więc musimy  dobywać dane z innych źródeł i  na własną rękę formułować wnioski, jak uczynił to redaktor Polityki. A warto szukać i to u samego źródła tj.  publicznie (jeszcze) dostępnych danych zawartych w sprawozdaniach finansowych PGZ SA  na stronie: https://www.imsig.pl › krs489456. Polecam, bo to ciekawa lektura. Dostępne są też sprawozdania biegłych rewidentów; sporo informacji znajdziemy na stronie https://zbiam.pl/zmarnowane-szanse-wyniki-pgz-s-a-w-latach-2014-2019-analiza/.

Sprawozdanie biegłych rewidentów  za rok 2020 wskazuje, że  grupa PGZ SA wypracowała zysk w wys. 191 mln zł, posiada majątek wart 13,1 mld zł, a stan środków pieniężnych uległ zmniejszeniu o 366 mln. Opinię biegli  wydali z zastrzeżeniem, a dotyczy ono nie w pełni  zrealizowanego  obowiązku inwentaryzacji zapasów, których wartość jest tam olbrzymia i stanowi ponad 25%  majątku! Ta wartość nasuwa już podejrzenia co do prawidłowości  gospodarki finansowej Grupy! Stwierdzono też, że w jednostce tej (PGZ) nie funkcjonuje system kontroli wewnętrznej, który umożliwiałby przygotowanie wiarygodnego budżetu dla realizowanego przez Spółkę istotnego kontraktu długoterminowego. W konsekwencji biegli nie byli w stanie uzyskać wystarczających dowodów badania dla potwierdzenia czy i w jakim zakresie na wynik finansowy Grupy PGZ wpływają przewidywane straty związane z wykonaniem  usług objętych kontraktem. A to zastrzeżenie ciężkiego kalibru, nad którym nie można przejść obojętnie.

 Skoro biegli nie podają jakich kwot ów kontrakt może dotyczyć, to czytając bilans, może on  obejmować: 677 mln – wykazanych jako aktywa długoterminowe pozostałe, plus 1.361  mln. złotych  poniesionych wydatków do rozliczenia w przyszłych okresach oraz części – zapewne znacznej –  zapasów na kwotę 3.227 mln zł.  Razem to 5.265 mln złotych wydatków,  stanowiących 40% majątku grupy, mających przynieść w przyszłości korzyści z realizacji „istotnego dla grupy kontraktu”. A jeśli nie znamy realnych korzyści możliwych do uzyskania, takie wydatki nie mogą  stanowić  majątku i podlegają zaliczeniu w koszty. Ponadto wątpliwymi pozycjami majątku są: 447 mln zł, jako długoterminowe kwoty do rozliczenia w czasie – głównie odroczony podatek dochodowy,  wartości niematerialne i prawne 321 mln złotych (gł.koszty prac rozwojowych – na czym ów rozwój polega?), papiery, pożyczki i udziały własne  372 mln zł.  Razem wartość, która wymagałaby znaczącej weryfikacji to 6.4 miliarda zł., a to już 49% całego majątku grupy PGZ. Nie mając danych, przyjmijmy ostrożny szacunek, że połowa tych wydatków dotyczy owego „tajemnego kontraktu”, czyli 3,2 mld zł winno zostać zaliczone do  kosztów, a wtedy  wynik finansowy za rok 2020 wynosiłby nie +191 mln a minus 3 mld., natomiast skumulowana strata grupy –  4,5 mld zł.  Taki winien być efekt rewizji finansowej w sytuacji  gdy nie ma pewności, iż poniesione wydatki  posłużą czemuś w przyszłości oraz jaki  wpływ na wynik finansowy mają  przewidywane straty związane z wykonaniem tegoż  istotnego kontraktu. 

Niestety w sprawozdaniu z badania  znajdziemy niewiele szczegółów, bo zgodnie z nowymi przepisami dot. rewizji finansowej  tak być może! Komuż to przeszkadzały  opinia z badania oraz raport, w którym należało ocenić/odnieść się do każdej pozycji wynikowej, bilansowej oraz szczegółowo uzasadnić możliwość kontynuacji działalności? Dziś dane ma wyłącznie biegły, któremu nie wolno nic ujawniać, i  Państwowa Agencja Nadzoru Audytowego (PANA) działająca od 2020 roku. Publikowane w rejestrze sądowym dane także nie zawierają szczegółów.  Jeśli ktokolwiek ma wątpliwości dotyczące szacowanej straty 3 mld. zł., to zapytajmy: dlaczego biegłym nie okazano dokumentów  dotyczących istotnego  kontraktu długoterminowego? Jaka jest jego wartość i stopień realizacji? Jaki jest dotychczasowy wynik na owym kontrakcie? I co z wydatkami już poniesionymi, wykazanymi w formie majątku?   Bez odpowiedzi na te pytania nie można  wiarygodnie ocenić sytuacji finansowej PGZ.  Niewykluczone więc, że wniosek biegłych rewidentów w postaci zastrzeżenia do sprawozdania finansowego powinien być dalej idący.  Ciekawą lekturę stanowią też  sprawozdania jednostkowe spółek  należących do PGZ.  Czytając  np. dane  spółki „Stocznia wojenna sp. z o.o.” (jest taka – choć floty wojennej chyba nie mamy),  relatywnie niewielkiej, już po chwili można dostrzec ponad 60 mln aktywów wątpliwych, których ujęcie wymaga uzasadnienia, czy i jaką stanowią wartość. W sprawozdaniu o tym ani słowa! Gdzie więc znajdziemy informację, że 21 mln zł podatku aktywowanego i 42 mln zł. zapasów w formie przedpłat/zaliczek, to pozycje aktywów mające wartość, bo przyniosą korzyści? To jedynie przykład, że  w  grupie PGZ  są prawdopodobnie  nie dziesiątki, ale raczej setki  milionów podobnych „kwiatków”, czyli wydatków już poniesionych i zaliczonych do majątku grupy.  To znany sposób na  pokazanie, że majątku grupie przybywa, a wyniki są „dobre”. Ale czy  tak sporządzone sprawozdania obrazują rzeczywistą sytuację  finansową owej grupy?

Wiadomo, że grupa PGZ obejmuje 36 podmiotów i produkuje, jak sama podaje oficjalnie:  raki, rosomaki, kraby, langusty, daglezje, drozdy, sowy, pioruny, gromy, groty i wiele innych  dziwów natury – pewnie technicznej,  a nie potrafi wyprodukować prostego  kompasu czy latarki na potrzeby wojska. Nawet  pobieżna analiza  publicznie dostępnych  danych, pozwala zauważyć, że wiele z należących do grupy spółek  wykazuje składniki  majątku, które winny być odpisane w koszty albo straty, a podatek aktywowany – całkowicie pominięty. Problem sprowadza się do pytania: jak to się stało, że biegłym rewidentom nie okazano kontraktu długoterminowego istotnego dla całej grupy PGZ? To przecież kpina i z audytu i z obowiązującego w Polsce prawa!    Niewykluczone, że podobnie dzieje się też w  innych branżach, np. wielkich politycznych przedsięwzięciach, których cel ekonomiczny nie jest weryfikowany, albo spółek operujących na bazie aktywów niematerialnych, czyli wirtualnych.  Jak wynika z raportów, GetBack jest nadal  zdolny kontynuować działalność mimo ok.  3 miliardowej luki w majątku!  Polecam też sprawozdanie finansowe  Poczty Polskiej, które  nie wskazuje, jak i gdzie ujęto 71,8 mln złotych wydanych na wybory kopertowe. Czyżby uznano, że to kwota nieistotna, bo stanowi tylko 1,6% sumy bilansowej. Ale  Poczta  jest jednostką zaufania publicznego, i jak wskazał NIK, wydatek ten poniesiono bez podstawy prawnej i bez umowy. Nie jest  to koszt statutowej działalności Poczty, więc podlega wyłączeniu z podstawy opodatkowania, a VAT – jeśli naliczony – nie podlega odliczeniu!  Zarówno w sprawozdaniu, jak i w  opinii biegłych –  na ten temat ani słowa!     Warto przy tej  okazji  także wspomnieć, że w latach 2005-2008  banki, w oparciu o instrumenty pochodne wszczepione do umów kredytowych, wytworzyły ok. 100 mld waluty szwajcarskiej,  a to  więcej niż sama Szwajcaria w tym  okresie!  I nikt z nadzorujących czy kontrolujących banki tego  nie dostrzegł! Dziś wiedzą o tym wszyscy, oprócz  Komisji Nadzoru Finansowego  i prezesa NBP, którzy udają, że problemu nie ma! A przecież owe  salda frankowe banki muszą jakoś pozamykać – tylko kto pokryje koszty?  Powyższe przykłady  pokazują, jak dla przedstawienia  rzetelnego obrazu sytuacji finansowej banków, spółek, przedsiębiorstw,  wszelkich instytucji, ale też finansów całego państwa, ważne jest przestrzeganie zasad i niezależności  rewizji finansowej, w tym zapewnienie dostępu do informacji.

W obecnych czasach dostrzegamy tendencję, przekształcającą się stopniowo w zasadę, że informacje  o funkcjonowaniu instytucji publicznych, do których obywatele mają prawo, mają być niedostępne. Wyciek e-maili  Dworczyka to przecież przypadek, który  potwierdza tę regułę , więc należy dokładniej przyjrzeć się danym ujmowanym  w sprawozdaniach finansowych Polskiej Grupy Zbrojeniowej i  innych narodowych czempionów.  Ta niewinna z pozoru notka o „dziesiątkach  milionów wywalanych w błoto” to informacja raczej  symboliczna. Mamy coraz więcej podstaw mniemać, iż owe  „wywalanie w błoto”  dotyczy  raczej setek milionów, a nawet miliardów publicznych złotówek!

Ireneusz Łazarski, biegły rewident, 

absolwent Georgetown Univ. Washington DC